Chuyện dùng AI ở trường học

Tháng trước, tôi tham gia một sự kiện bên lề của cuộc thi Khởi nghiệp cùng Kawaii ở trường Đại học Ngoại Thương Hà Nội với anh Bình Nguyễn (Head of Data Science, ELSA, PGS. TS. AI và ML). Nhóm diễn giả chúng tôi (trong đó có hai người vừa làm trong ngành công nghệ, vừa làm giảng viên đại học), nhận được 02 câu hỏi hay: Liệu AI có thay thế giáo viên được hay không? Và liệu AI có làm ảnh hưởng tới chất lượng giáo dục hay không?

Hai người thầy chúng tôi (là tôi và Dr Bình), lẳng lặng cười.

Liệu AI có thay thế giáo viên được hay không?

Ở khía cạnh nào đó, AI có thể thay đổi cách thức chúng ta dạy và học. Có những môn học có thể dùng AI làm gia sư, bạn cùng tiến như các môn về phân tích thị trường (market research) hay phân tích dữ liệu (với public data set). Với sự thiếu hụt giảng viên chất lượng cao trên thị trường, thì việc trợ lý AI giúp người học học nhanh hơn, sáng tạo hơn là chuyện hoan nghênh.

Với những môn nặng và khó (như môn Market Intelligence ở RMIT), tôi cũng luôn khích lệ sinh viên tự học, tự nghiên cứu - vì hơn 10 tuần "mài đũng quần trên ghế nhà trường" không thể đủ để các bạn "tiêu hóa" hết các thuật ngữ, công thức, mô hình. Có điều, (cách chúng tôi vẫn AQ ở thời điểm hiện tại), thì AI vẫn thiếu hồn người, cảm xúc con người, chưa có khả năng đáp ứng với các câu hỏi xoáy và bất thường từ các bạn sinh viên - những người vốn nghĩ ra 1001 câu hỏi, theo nhiều cách đặt câu khác nhau. Khi mà nghề đứng lớp cần nhiều cái tinh tế, tinh vi của con người, mà AI và robot chưa làm được, và cơ sở dữ liệu chưa đủ chất lượng để máy học và chọn lọc, thì các bạn ạ, giảng viên chúng tôi vẫn còn đất hành nghề.

Tôi đó có ứng dụng AI nào hiện nay nhớ được hết mặt sinh viên đeo khẩu trang, nhớ câu chuyện sinh viên nói từ đầu khóa tới cuối khóa, sinh viên hỏi xoáy thì mình đáp xoay được như chúng tôi?

(Hình ảnh phim Her 2013)

Dĩ nhiên, tương lai ra sao không ai biết trước. Bộ phim Her công chiếu từ 2013 đã dự báo được việc AI thay thế con người ra sao, khi trợ lý Samantha đã xuất sắc thể hiện những hành xử tinh tế, tinh vi, siêu việt để chinh phục con người thật trong phim. Chuyện đó hoàn toàn có thể xảy ra trong tương lai.

AI có làm thay đổi chất lượng dạy và học không?

Biết sao nhỉ? Sự phát triển của công nghệ không có lỗi, lựa chọn sử dụng khác nhau mới dễ gây lỗi? Ví dụ như việc sinh viên tôi mới giật mình thổn thức khi trường đã nhanh chóng cập nhật công nghệ, phát hiện ra việc sinh viên có sử dụng ứng dụng AI để làm bài tập (như Quilbot để thay đổi hành văn, hay ChatGPT để tăng tốc làm bài - đặc biệt áp dụng cho sinh viên "nước tới chân mới nhảy") để đảm bảo nghiêm túc đi theo tinh thần chính trực (integrity) và nguyên bản (authenticity) mà trường học đề cao.

Thôi nào, khi mà đầu óc chúng ta vẫn còn minh mẫn, hãy sử dụng AI như một người bạn đúng nghĩa, và cố gắng chứng minh như cách chúng tôi vẫn đang AQ về nghề giáo - chúng ta vẫn chưa thể bị thay thế đi nào!

Ảnh minh họa: Jisoo nhảy cùng Trợ lý Voi Xanh nhà Raise - Virtual Assistant for Parents, vẽ bởi BLINK Linh Phạm.